Πού είναι η ευτυχία;

Ένα «περίεργο» θέμα τριγύριζε το μυαλό μου αυτές τις μέρες καθώς σκεφτόμουνα το άρθρο της επόμενης βδομάδας. Η ευτυχία! Με αφορμή διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή μου αυτή την περίοδο, θετικά και αρνητικά, αλλά και επιστολές δικές σας που παρακολουθείτε τη στήλη, σκέφτηκα να τολμήσω να ακουμπήσω ένα θέμα ταμπού, όπως η ευτυχία.

Όλοι κυνηγάμε την ευτυχία, όλοι τη θέλουμε. Σπάνια όμως συναντώ ανθρώπους που να είναι πραγματικά ευτυχισμένοι ή να παραδέχονται ότι είναι. Σαν να φοβόμαστε ότι μόλις αποδεχτούμε και παραδεχτούμε την ευτυχία μας, αυτή θα μας φύγει. Δεχόμαστε a priori (και δεν το αμφισβητούμε) ότι η ευτυχία είναι μόνο κάποιες στιγμές σε όλη τη ζωή μας, ενώ στην υπόλοιπη ζωή, κολυμπάμε στη δυστυχία. Σκεφτόμαστε επίσης ότι «με τόση δυστυχία που υπάρχει στον κόσμο, ποιο δικαίωμα έχουμε εμείς να είμαστε ευτυχισμένοι»; Οι ενοχές δηλητηριάζουν οποιαδήποτε διάθεση εστίασης μας στα θετικά (που έχουμε ορίσει ως συστατικά της ευτυχίας).

Δύσκολο το θέμα, ειδικά αν το εξετάσουμε νοητικά, θεωρητικά, μέσα από τις απόψεις, τις αρχές, τα ιδανικά του νου και όχι απλά, βιωματικά, μέσα από τον εαυτό μας και τη δική μας ζωή. Πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε τι είναι ευτυχία και έτσι συνεχίζουμε να την ψάχνουμε, χωρίς να εξετάζουμε τι είναι αυτό που πραγματικά ψάχνουμε με τόσο πάθος. Αλλά αν η ευτυχία είναι σχετική και υποκειμενική έννοια, τότε δεν μπορεί να είναι η αλήθεια. Αυτό που κάνουμε ουσιαστικά είναι να την προσαρμόζουμε στις ανάγκες μας, τις επιθυμίες μας, πιστεύοντας κάθε φορά ότι αυτά προσδιορίζουν την ευτυχία. Οι ανάγκες όμως αλλάζουν, όπως και οι επιθυμίες. Πού και πώς θα βρούμε λοιπόν την ευτυχία;

Ακολουθώντας το όνειρο σου

Δεν ακολουθείς το όνειρο σου δουλεύοντας εννέα με πέντε. Σίγουρα δεν γίνεσαι καλός σε αυτό που κάνεις αν το ονομάζεις «δουλειά». Χρειάζεται να είναι ανάγκη, μια πηγαία αγάπη που δεν έχει σχέση με χρήμα, δόξα ή οποιοδήποτε άλλο προσωπικό κέρδος που μπορεί να έρθει ή να μην έρθει μαζί με το όνειρο (όραμα) σου. Διαφορετικά θα ζεις μια ζωή στη μετριότητα, όπως τόσες χιλιάδες ανθρώπους που περιμένουν απλά το μισθό του μήνα ή εύχονται να «πιάσουν τη καλή».

Ξέχασε τη λέξη «θυσία» αν είναι να ακολουθήσεις το όνειρο σου. Οι θυσίες πάντα επιστρέφουν για να σε στοιχειώνουν – αν ποτέ καταφέρεις να φτάσεις κάπου. Όταν θυσιάζεις, βρίσκεσαι διχασμένος ανάμεσα σε αυτό που πραγματικά θέλεις και αυτό που πιστεύεις πως πρέπει να κάνεις. Η θυσία αφορά πειθαρχεία, μια επιβολή στον εαυτό σου που κρυφά επαναστατεί. Αυτό αποτελεί μια διαρκή εσωτερική πάλη. Το όραμα σου αφορά τον σκοπό της ζωής σου, που είναι πάντα μοναδικός και ξεχωριστός. Θέλει τόλμη, ευαισθησία, υπομονή και επιμονή να το ακολουθήσεις – κόντρα στις προσταγές της κοινωνίας και των φόβων σου.

Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να έχεις εσωτερική ισορροπία, μια υγιή επικοινωνία και ειλικρινή σχέση με τον εαυτό σου και τις ανάγκες του. Η εσωτερική ισορροπία και γαλήνη σε βοηθάει να ξεχωρίζεις το ψεύτικο από το πραγματικό, το πρόσκαιρο από το ουσιαστικό. Οι περισσότεροι παρατάνε το όνειρο τους λίγο πριν το κατακτήσουν γιατί δεν πρόσεξαν τα σημάδια, δεν είχαν εσωτερική ηρεμία, δεν ήταν ευέλικτοι ώστε να χρησιμοποιούν τα βιώματα τους ως μαθήματα. Χωρίς εσωτερική αρμονία, ακόμα και η κατάκτηση του ονείρου σου, δεν θα καταφέρει να σου χαρίσει την ευτυχία που θέλεις. Να σέβεσαι τις ανάγκες σου κάθε στιγμή και να μην ακολουθείς άκριτα τις ανάγκες των άλλων.

Ο στόχος εμποδίζει την αφοσίωση;

Χωρίς στόχους είμαστε σαν ακυβέρνητα πλοία χωρίς πυξίδα. Οι στόχοι δείχνουν την κατεύθυνση, μας πειθαρχούν, εστιάζουν την προσοχή μας. Μήπως όμως βλέπουμε μόνο τη μια όψη του νομίσματος και άρα χάνουμε ολόκληρη την εικόνα; Πιστεύω ότι η αντικειμενική εξέταση των όσων γνωρίζουμε, εκ νέου, με άλλη θέαση, μας κρατά σε εγρήγορση και μας καθιστά υπεύθυνους και συνειδητούς στις επιλογές μας.

Ο στόχος αφορά το μέλλον, είτε «το μέλλον» είναι σε μια ώρα είτε είναι σε δέκα χρόνια. Προγραμματίζουμε, σχεδιάζουμε, φτιάχνουμε στρατηγικές σε μια προσπάθεια να πετύχουμε, να κατακτήσουμε, να έχουμε, να γίνουμε. Αυτό σημαίνει ότι όποιος και αν είναι ο στόχος, μας αποσπά από το εδώ και τώρα, που είναι ο μόνος πραγματικός χρόνος, το μόνο που έχουμε ουσιαστικά, στο μόνο που μπορούμε να επέμβουμε και να αλλάξουμε.

Όλοι θα έχουμε προσέξει ότι ενώ κάνουμε κάτι, η σκέψη μας φεύγει σε κάτι άλλο, σε ένα άλλο χρόνο εκτός από το παρόν. Όπως και όλοι έχουμε βιώσει διλήμματα ανάμεσα στα «θέλω» μας και στα «πρέπει».

Χωρισμένοι αλλά γονείς

Κάποτε η καταπίεση προς πάσα κατεύθυνση ήταν καθημερινή υπόθεση και έκδηλη τακτική της πατριαρχικής κοινωνίας και οικογένειας. Ο Πα-Τέρας διέταζε και οι πάντες έτρεμαν. Ο σεβασμός επιβαλλόταν και η εξουσία δεν χωρούσε καμία αμφισβήτηση.

Ο κόσμος προόδευσε και μέσα από διάφορα στάδια, περάσαμε σιγά σιγά στο διάλογο, στην ισοτιμία της γυναίκας, στο σεβασμό της διαφορετικότητας του κάθε μέλους της οικογένειας. Κατά παράδοξο όμως τρόπο δεν έχουμε γίνει πιο ευτυχισμένοι ούτε ανατρέφουμε πιο ψυχικά υγιή παιδιά. Έχουμε πολύ περισσότερα αγαθά αλλά αισθανόμαστε πιο ελλιπείς από ποτέ. Έχουμε τη δυνατότητα να χωρίσουμε αυταρχικούς συντρόφους αλλά δεν φαίνεται το διαζύγιο να είναι η ουσιαστική λύση που ψάχνουμε. Έχουμε τη γνώση να προσφέρουμε σωστότερη διαπαιδαγώγηση στα παιδιά μας αλλά περισσότερο αποπροσανατολισμένα μοιάζουν καθρεφτίζοντας την επιφάνεια (μόνο) που έχουμε αλλάξει.

Οι παλαιότεροι κατηγορούν το «εύκολο» διαζύγιο για τα δεινά της σημερινής οικογένειας ενώ άλλοι πιπιλούν την καραμέλα για έλλειψη αξιών και ιδανικών για την «κατάντια» της κοινωνίας. Αλλά όλα αυτά είναι υπεραπλουστεύσεις ανθρώπων που εθελοτυφλούν ενώ αρνούνται ακόμα να κοιτάξουν στο μοναδικό μέρος που δεν έχουν τολμήσει μέχρι στιγμής να στραφούν για τις αιτίες. Περάσαμε στο άλλο άκρο, προφανώς ήταν αναγκαίο μετά τη στέρηση και τον αγώνα για επιβίωση που βίωσαν οι προηγούμενες γενιές. Σήμερα δουλεύουμε ασταμάτητα, πασχίζουμε για το φαίνεσθαι και επικαλούμαστε το δικαίωμα της ελευθερίας μας για να τραβάμε ο καθένας τον μοναχικό δρόμο που έχει επιδιώξει για τον εαυτό του. Εξακολουθούμε να εναποθέτουμε την ευθύνη για την ευτυχία μας στους άλλους και μεγαλώνουμε παιδιά που δεν ξέρουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους, πιστά αντίγραφα του άγνωστου δικού μας εσωτερικού κόσμου.