Σελίδες

10 Οκτ 2009

Ο στόχος εμποδίζει την αφοσίωση;


Χωρίς στόχους είμαστε σαν ακυβέρνητα πλοία χωρίς πυξίδα. Οι στόχοι δείχνουν την κατεύθυνση, μας πειθαρχούν, εστιάζουν την προσοχή μας. Μήπως όμως βλέπουμε μόνο τη μια όψη του νομίσματος και άρα χάνουμε ολόκληρη την εικόνα; Πιστεύω ότι η αντικειμενική εξέταση των όσων γνωρίζουμε, εκ νέου, με άλλη θέαση, μας κρατά σε εγρήγορση και μας καθιστά υπεύθυνους και συνειδητούς στις επιλογές μας.

Ο στόχος αφορά το μέλλον, είτε «το μέλλον» είναι σε μια ώρα είτε είναι σε δέκα χρόνια. Προγραμματίζουμε, σχεδιάζουμε, φτιάχνουμε στρατηγικές σε μια προσπάθεια να πετύχουμε, να κατακτήσουμε, να έχουμε, να γίνουμε. Αυτό σημαίνει ότι όποιος και αν είναι ο στόχος, μας αποσπά από το εδώ και τώρα, που είναι ο μόνος πραγματικός χρόνος, το μόνο που έχουμε ουσιαστικά, στο μόνο που μπορούμε να επέμβουμε και να αλλάξουμε.

Όλοι θα έχουμε προσέξει ότι ενώ κάνουμε κάτι, η σκέψη μας φεύγει σε κάτι άλλο, σε ένα άλλο χρόνο εκτός από το παρόν. Όπως και όλοι έχουμε βιώσει διλήμματα ανάμεσα στα «θέλω» μας και στα «πρέπει».

Ο στόχος μας εστιάζει στο αποτέλεσμα, στο οποίο αποσκοπούμε κάποιο κέρδος και όχι στη διαδικασία η οποία πιο συχνά μας διαφεύγει. Το κέρδος μπορεί να είναι υλικό, συναισθηματικό αλλά και πνευματικό. Θέλουμε το κέρδος, έχουμε ανάγκες γιατί πιστεύουμε και νοιώθουμε κάποια έλλειψη.

Δεν υπάρχουν «καλές» και «κακές» ανάγκες, υπάρχουν μόνο κρυμμένες και εμφανής ανάγκες. Σπάνια θα παραδεχτούμε τις κρυφές μας ανάγκες (ενώ υποθέτουμε ότι λειτουργούμε με τις καλύτερες προθέσεις) γιατί δεν τις γνωρίζουμε και δεν είμαστε διατεθειμένοι να τις ψάξουμε. Προτιμούμε να συνεχίζουμε να επιδιώκουμε και να κυνηγάμε τους στόχους που θέτουμε από φόβο και το αίσθημα της ανασφάλειας. Αυτό απαιτεί προσπάθεια, έλεγχο, πίεση και οδηγεί σε πόλεμο (εσωτερικό, που εκφράζεται εξωτερικά).

Η αφοσίωση απαιτεί αναγνώριση και σεβασμό για αυτό που είμαστε κάθε στιγμή. Αφορά εμπιστοσύνη σε αυτό που συμβαίνει (γιατί τίποτα δεν είναι τυχαίο), και αντικειμενική (χωρίς κριτική) παρατήρηση του. Όταν αφοσιωνόμαστε, ανοιγόμαστε, εξερευνούμε, μαθαίνουμε και εξελισσόμαστε. Βρισκόμαστε στο εδώ και τώρα, αντιλαμβανόμαστε μέσα από τις αισθήσεις τον εαυτό μας και το περιβάλλον μας. Είμαστε σε θέση να κάνουμε συνειδητές επιλογές, οι οποίες έχουν βαρύτητα και αξία μόνο στο παρόν.

Ούτως ή άλλως είναι ανώφελο να κρίνουμε μια επιλογή έξω από το χρόνο και τον τόπο που πάρθηκε. Αλλά ο περιορισμένος μας νους (που κινείται από το φόβο) δεν αντέχει την έλλειψη κριτικής, την μη κατάταξη, την ερμηνεία που του δίνουν την ψευδαίσθηση της ασφάλειας και τον έλεγχο που έχει ανάγκη για να υπάρχει. Καθώς έγραφα αυτές τις γραμμές (η συγχρονικότητα πάντα με εκπλήσσει θετικά), έλαβα στον υπολογιστή μου ένα μήνυμα από μια μαθήτρια μου που περιγράφει αυτή την εσωτερική σύγκρουση στην οποία οι περισσότεροι συχνά βρισκόμαστε αλλά δεν ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε:
«Χριστιάνα, σήμερα βαριέμαι αφάνταστα στη δουλειά. Νοιώθω να πνίγομαι, νοιώθω ότι δεν κάνω τίποτα χρήσιμο και δημιουργικό και όλη μέρα ασχολούμαι με οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό που ξέρω ότι πρέπει να κάνω. Έχεις καμιά ιδέα;»
Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε συχνά (αν τις προσέξουμε) λένε την αλήθεια μας. Οι στόχοι συχνά αφορούν τα «πρέπει» που οι ίδιοι έχουμε ορίσει και απαιτούν προσπάθεια, περιέχουν άγχος και πίεση. Αν τα «πρέπει» ταυτίζονται με τα «θέλω» μας, τότε δεν υπάρχει σύγκρουση, δεν υπάρχει κούραση, απογοήτευση, πίεση και το εσωτερικό κενό που θέλουμε να αγνοούμε.

Αφοσιώνομαι σημαίνει ότι επιτρέπω αυτό που συμβαίνει χωρίς κριτική και κατάταξη (καλό/κακό, σωστό/λάθος), δεν το πολεμάω, δεν προσπαθώ να το αλλάξω ή να το καταπιέσω αλλά το παρατηρήσω με την πρόθεση να το κατανοήσω. Διαφορετικά, είναι σαν να κηρύττω πόλεμο με τον ίδιο μου τον εαυτό. Επιτρέπω σημαίνει ότι «βγαίνω» από τις σκέψεις μου και «μπαίνω» στις αισθήσεις μου. Οι αισθήσεις δεν περιγράφονται, βιώνονται και το βίωμα μας λέει πάντα την αλήθεια μας, αυτήν που συνήθως αποφεύγουμε να αντικρίσουμε γιατί δεν γνωρίζουμε πώς να το κάνουμε.

Ο στόχος χωρίς την αφοσίωση μας εστιάζει εξωτερικά, σε ένα μόνιμο κυνήγι, σε μια προσπάθεια να κατακτήσουμε την ικανοποίηση, την εσωτερική ηρεμία και την πολυπόθητη ευτυχία που ψάχνουμε. Αλλά αυτά μας διαφεύγουν ότι και αν έχουμε κατακτήσει, ενώ συνεχίζουμε να θέτουμε ακόμα περισσότερους, ακόμα μεγαλύτερους στόχους.

Φανταζόμαστε ότι υπάρχει ένας κόσμος «αγγελικά πλασμένος» τον οποίο πρέπει να βρούμε. Θέλουμε να αποφύγουμε τον πόνο και φοβόμαστε να αντικρύσουμε τον φόβο, το τίποτα, το τώρα. Έτσι, γινόμαστε εγωιστές ( ο εγωιστής είναι ένας άνθρωπος εσωτερικά ανασφαλής και όχι αυτάρκης και δυνατός όπως εμφανίζεται), βλέπουμε τον κόσμο σαν ένα εχθρικό μέρος και διαιωνίζουμε τη διχοτόμηση: τα «θέλω» και τα «πρέπει» μας, εμείς και οι άλλοι, οι φίλοι και οι εχθροί κ.λ.π. Είναι περίεργο που ζούμε τη διχοτόμηση και εξωτερικά, τη στιγμή που υπάρχει και βασιλεύει μέσα μας;

Η άγνοια της αλήθειας (α-λήθεια – λήθη) μας δείχνει μια πλαστή, μισή εικόνα της πραγματικότητας, αυτήν που θέλουμε να βλέπουμε. Συνεχίζουμε να "ψάχνουμε για τα κλειδιά που χάσαμε έξω στο δρόμο, απλά επειδή εκεί υπάρχει περισσότερο φως και όχι μέσα στο σπίτι μας, όπου τα χάσαμε αρχικά" (Sufi). Κάπως έτσι, η ζωή συμβαίνει ενώ εμείς στοχεύουμε αλλού, μας προσπερνά ενώ εμείς παλεύουμε με το χρόνο (και φοβόμαστε το θάνατο για τον ίδιο λόγο).

Αυτή η τακτική ποτέ δεν μπορεί να προσφέρει ηρεμία, ευτυχία, ικανοποίηση, καθώς εκπαιδεύουμε τον εαυτό μας (με την επανάληψη) να μεταθέτει την ευτυχία για αργότερα, σε ένα ιδεατό μέλλον που έχουμε φανταστεί και πιστεύουμε ότι μας αξίζει. Εξακολουθούμε δε να το κάνουμε έστω και να λογικά γνωρίζουμε ότι η ζωή δεν εξελίσσεται ακριβώς όπως την έχουμε φανταστεί. Συνεχίζουμε να το επιχειρούμε όμως, απλά γιατί δεν γνωρίζουμε κάποιο άλλο τρόπο να υπάρχουμε.

Μας φοβίζει όσο τίποτα το άγνωστο και κάνουμε τα πάντα για να μη βρισκόμαστε στο κενό (του νου μας). Η διάκριση και η συνειδητή επιλογή λειτουργούν μόνο στο παρόν. Αφοσιώνομαι σε αυτό που συμβαίνει στο εδώ και τώρα και παρατηρώ αντικειμενικά τον εαυτό μου και τη λειτουργία του, το περιβάλλον μου, μέσα από τις αισθήσεις μου. Είναι μια κατάσταση ύπαρξης που μας οδηγεί σταδιακά στην εσωτερική ηρεμία, τη σιγουριά, την πίστη, την αγάπη… ότι και αν συμβαίνει στη ζωή μας. Είναι η εσωτερική αφθονία.

Η υλική ή εξωτερική αφθονία είναι απλά αποτέλεσμα αυτής της εσωτερικής πληρότητας. Πού μας οδηγεί αυτή η νοοτροπία; Οι πολιτικοί βάζουν στόχους, οι μαθητές ξεκινούν τη νέα χρονιά με στόχους, τα νέα ζευγάρια αρχίζουν την κοινή πορεία τους με στόχους. Περιμένουμε οι άλλοι να αλλάξουν, ελπίζουμε σε θαύματα αλλά συνεχίζουμε να είμαστε οι ίδιοι, με τον ίδιο τρόπο σκέψης, την ίδια «απουσία» από τη ζωή μας. Φταίνε άραγε οι στόχοι; Είναι σαν να λέμε ότι φταίει το μαχαίρι που έκοψε το νήμα της ζωής ενός ανθρώπου. Μήπως χρειάζεται να αμφισβητήσουμε την αιτία, αυτόν που θέτει τους στόχους και να επαναπροσδιορίσουμε τη λειτουργία και τον τρόπο σκέψης μας; Μήπως το ταξίδι ΕΙΝΑΙ η Ιθάκη;

2 σχόλια:

  1. Ανώνυμος2/22/2011

    Καθε φορά που διαβάζω ένα άρθρο σας μένω άναυδη!
    Βλέπω τον εαυτό μου και τα λάθη μου.
    Όλη μου την ζωή ακολουθώ τα πρέπει και όχι τα θέλω.
    Δεν ξέρω τι θα πεί αφοσίωση και αισθήσεις!
    Και πάντα έχω στο μυαλό μου την ιθάκη.
    Νιώθω παγιδευμένη απο τον τρόπο ζωής μου.
    Θέλω να τα αλλάξω όλα. Από μικρή το ήθελα.
    Ήδη έχω αρχίσει να κάνω κάποια βήματα, αλλά έχω πολύ δουλειά ακόμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η "Ιθάκη" δεν βρίσκεται σε κάποιο μέρος ή σε κάποιο χρόνο, έξω από το εδώ και τώρα.
    Είναι το να ζεις με νόημα, να βρίσκεσαι στο σκοπό σου, να αναγνωρίζεις και να σέβεσαι τις ανάγκες σου, να αποδέχεσαι και να αγαπάς τον εαυτό σου, να εμπιστεύεσαι την εσωτερική σου καθοδήγηση.
    Αν όχι τώρα, πότε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή